Ana dili eğitimi neden önemlidir?

Dilbilim tarihindeki birçok çalışma, ana dili gelişiminin iki dillilerin sosyal ve akademik yaşamları üzerindeki etkilerini keşfetmeye odaklanmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda iki dilliliğin çocukların dilsel, duygusal ve bilişsel gelişimini olumlu yönde etkilediği, iki dilli çocukların bilişsel kontrol görevlerinde tek dilli çocuklardan daha iyi performans sergilediği görülmüştür [1]. Ayrıca iki dilli çocukların yaratıcı düşünme becerilerinin tek dilli çocuklara göre daha gelişmiş olduğu da bilinmektedir [2].

Yukarıda bahsedilen bulgular, iki dilliliği ve dolayısıyla çocukların ana dili eğitimi yoluyla ilk dil gelişimini desteklemek için sunulabilecek sayısız argümandan sadece birkaçıdır. Birçok dilbilimcinin önemini özellikle vurguladığı ana dili eğitiminin iki dilli çocukların duygusal, dilsel ve bilişsel gelişim süreçlerine katkı sağladığı bilinmektedir. Hollanda’da yaşayan Türk kökenli iki dilli çocukların dil gelişimini araştıran bazı özel araştırmalar, bu çocukların Türkçe dil gelişimlerinin Türkiye’de yaşayan akranlarına göre daha yavaş ilerlediğini bildirmiştir [3]. Başka bir çalışmada ise Hollandaca eğitim alan iki dilli Türk çocukların tek dilli Hollandalı akranlarının ve Türkiye’de yaşayan Türkçe konuşan akranlarının akademik olarak gerisinde kaldığı görülmüştür. Ayrıca, Hollanda’da yaşayan iki dilli Türk çocuklarının, birinci ve ikinci dil gelişiminin kaçınılmaz olarak birbiriyle ilişkili olması nedeniyle her iki dilde de ana dili yeterliği olmadığı belirtilmiştir. [4] Bu bulgu, birinci dil, yani ana dili gelişiminin akademik olarak desteklenmemesi ve yeterli maruziyet ortamının oluşmaması gibi etkenlerin ikinci dil gelişimine doğrudan etkisinin en sarsıcı örneklerinden biridir.

İki dilli çocukların akademik bir ortamda ana dil eğitimi almalarının önemi, konuyu farklı açılardan değerlendiren çalışmalarda da vurgulanmaktadır. Bu çalışmaların çoğu, ana dili yeterlilik düzeyinin ikinci dilin öğrenme sürecini etkilediği sonucuna varmıştır [5]. Bu nedenle sadece ev ortamında ana dile maruz kalıyor olmak ve ana dili eğitimi alamamak çocuğun sadece ana dili gelişimini değil, ikinci dil gelişimini de engellemektedir. Nitekim, ev ortamında ana diline, okul ortamında ikinci diline maruz kalan çocukların her iki dilde de dil gelişiminin yetersiz olduğu bilinmektedir[6]. Ayrıca, ikinci dil öğrenme hızı da ana dil gelişiminden büyük ölçüde etkilenmektedir. Konuya dair yapılan çalışmaların birinde ana dilini akademik bir ortamda öğrenen çocukların ikinci dillerini daha hızlı öğrendiği ve bu dildeki yeterliliklerinin akademik ortamda ana dilini öğrenmeyen çocuklara göre daha yüksek olduğu görülmüştür [5]. Dolayısıyla iki dilli çocukların akademik ortamda aldıkları ana dili eğitiminin onların ikinci dil gelişimlerini, bilişsel gelişimlerini ve dolayısıyla akademik başarılarını olumlu yönde etkilediği yadsınamaz. Ancak, ana dili eğitiminin faydaları, yalnızca dil ve bilişsel beceriler üzerindeki etkileriyle sınırlı değildir. Ana dilinin gelişiminin akademik olarak desteklendiği durumlarda, bu kişilerin içinde yaşadıkları toplumun baskın dilindeki dil becerilerinin arttığı ve bu durumun iki dillilerin sosyal ilişkilerini olumlu yönde etkilediği gözlemlenmiştir [7].

Özetle, ana dilini akıcı bir şekilde konuşabilen iki dilli çocuklar, bilişsel, akademik ve sosyal becerilerindeki olumlu etkiyi deneyimlemekle kalmaz, ikinci dillerini de daha hızlı ve kapsamlı bir şekilde öğrenirler. Tüm bu faktörler çocuğun yaşadığı ülkenin diline, kültürüne ve toplumuna daha iyi uyum sağlamasının yolunu açar. Tüm bu çıkarımlar ışığında Hollanda’da yaşayan Türk kökenli çocukların Türkçe dil gelişimlerinin desteklenmesinin çocukların yaşamlarında birden fazla noktayı olumlu etkileyeceği ilkesi kabul edilmeli ve bu bağlamda çocukların gereksinimlerini karşılayacak eğitim olanakları sağlanmalıdır.

Referanslar

  1. Morton, J. Bruce, and Sarah N. Harper. “What did Simon say? Revisiting the bilingual advantage.” Developmental science 10.6 (2007): 719-726.
  2. Carringer, Dennis C. “Creative thinking abilities of Mexican youth: The relationship of bilingualism.” Journal of cross-cultural psychology 5.4 (1974): 492-504.
  3. Verhoeven, Ludo T, and Hendrik E. Boeschoten. “First language acquisition in a second language submersion environment.” Applied Psycholinguistics 7.3 (1986): 241-255.
  4. Aarts, Rian, and Ludo Verhoeven. “Literacy Attainment in a Second Language Submersion Context.” Applied Psycholinguistics, vol. 20, no. 3, (1999), pp. 377–393., doi:10.1017/S0142716499003033.
  5. Collier, Virginia P. “How long? A synthesis of research on academic achievement in a second language.” TESOL quarterly 23.3 (1989): 509-531.
  6. Verhoeven, Ludo T. “Predicting minority children’s bilingual proficiency: Child, family, and institutional factors.” Language Learning 41.2 (1991): 205-233.
  7. Gardner, R.C., & Lambert, W.E. (1972). Attitudes and Motivation in Second-Language Learning. Rowley, MA: Newbury House.